Köpeklerin Yiyebileceği Sebzeler Nelerdir?

Köpeklere tam ve dengeli mamalara ek olarak sofra artıkları veya insan atıştırmalıkları verilmesi sık karşılaşılan bir besleme yanlışıdır. Birçok köpek sahibi bu davranışı “benim için sağlıklı olan köpeğim için de sağlıklıdır. Ya da ben sağlıklı besleniyorsam köpeğim de sağlıklı besleniyordur” şeklinde savunmaktadır. Köpekler, insanların tükettiği birçok yiyeceğe ilgi gösterse de sindirim sistemi ve metabolizmalarının insanlarınkinden farklı olduğu ve bizlerin günlük hayatlarımızda tükettiği tüm sebze ve meyveleri tüketmelerinin doğru olmadığı bilinmelidir. İnsanların yaygın olarak tükettiği bazı sebzeler köpekler için zararlı hatta zehirli olabilmektedir. Bu konuda daha kapsamlı bilgi için “Köpekler için zararlı yiyecekler nelerdir?” yazımızı okuyabilirsiniz.

Köpeklerin sindirim sistemleri göz önüne alındığında meyve ve sebzelere zorunlu bir ihtiyaçları yoktur. Fakat bu demek değildir ki köpekler hiç sebze tüketmezler. Bazı sebzeler gerekli işlemlerden geçirildikten sonra ve uygun miktarda verilebilmektedir. Peki, köpeklerin tüketebileceği sebzeler nelerdir? Gelin birlikte bakalım.

Köpeklerin yiyebileceği sebzelerden bazılarını şu şekilde sıralayabiliriz;

Brokoli: İçerdiği lifler, vitaminler (özellikle C ve K vitamini) ve mineraller sayesinde köpekler için oldukça faydalıdır. Dolaşım sistemi ve iskelet sistemi sağlığı üzerine olumlu etkileri mevcuttur. Düşük yağ içeriği ile özellikle aşırı kilolu ya da yaşlı köpeklerin diyetlerinde yer alabilmektedir. Çiğ ya da buharda pişirildikten sonra ve az miktarda verilmesi önerilmektedir. Özellikle sert brokoli sapları küçük parçalara bölündükten sonra servis edilmelidir. Köpeklere verilecek brokolinin çiçeksiz olmasına dikkat edilmelidir. Brokoli çiçeği izotiyosiyanat içerebilmekte, bu bileşik köpeklerin sindirim sistemine zarar verebilmektedir.

Brüksel lahanası: Bağışıklık istemini destekleyen ve anti-enflamatuvar etki gösteren antioksidanlara ek olarak ve yüksek düzeyde lif ve vitamin (başta C ve K vitamini olmak üzere) içermektedir. Brüksel lahanası köpeklerin tüketebileceği sebzeler arasında yer alsa da köpekler için tamamen risksiz bir sebze değildir. Özellikle tüketim miktarına dikkat edilmelidir. Köpeğin ırk özellikleri ve vücut büyüklüğüne bağlı olarak tek seferde 1-3 adetten fazla verilmemelidir. Aksi halde sindirim sisteminde aşırı gaz oluşumuna neden olmaktadır. Brüksel lahanasının sert kısımları uzaklaştırılarak ve hafifçe pişirildikten sonra servis edilmesi tavsiye edilmektedir.

Havuç: Havuç A vitamini ön maddesi olan beta karoten bakımından çok zengin bir sebzedir. Ek olarak biyotin, K vitamini, piridoksin (vitamin B6) ve potasyum bakımından da iyi bir kaynaktır. Bu yönü ile günümüzde bazı ticari köpek mamalarının bileşiminde havuç bulunmaktadır. Köpeklerin çoğu kıtır dokusu sebebiyle havucu çiğ olarak tüketmeyi tercih etmektedir. Çiğ tüketilmesinin diş temizliğine de yardımcı olduğu düşünülmektedir. Havucun bütün halde çiğ olarak servis edilmesi ve yeterince çiğnenmeden yutulmasının tıkanıklığa neden olabileceği unutulmamalıdır. Özellikle küçük köpek ırkları için riskli olan bu durumun üstesinden gelmek için havuçlar küçük parçalara bölündükten sonra buharda veya sıcak suda biraz haşlanarak servis edilmelidir.

Kereviz sapları: Kereviz bitkisinin yeşil sapları köpeklerde kalp-damar sağlığını destekleyen lezzetli bir atıştırmalıktır. Yüksek lif ve düşük enerji içeriğine sahip olan kereviz köpeğinizin kilo dengesi ve bağırsak sağlığını korumaya yardımcıdır. İçerdiği antioksidanlar ile bağışıklık sisteminin güçlü tutulmasına ve hastalıklara karşı direncin yükselmesine katkı sağlamaktadır. Kereviz birçok vitamin (A, B, C ve K) ve mineral (fosfor, potasyum ve mangan) bakımından da zengin bir bitkidir. Ek olarak tüketildikten sonra köpeğinizin nefesini de tazelemektedir.

Taze (Yeşil) Fasulye: Tokluk hissini arttıran lifler bakımından zengin ve düşük enerji içeriğine sahip olan taze fasulyenin tadı ve kıtır dokusu köpekler tarafından oldukça çekici bulunmaktadır. A, B6, C ve K vitaminleri ile demir ve kalsiyum bakımından zengin olan taze fasulye köpeklerin tüketmesi için güvenli bir sebzedir. Gerekli uzunlukta doğrandıktan sonra çiğ, buharda pişirilmiş veya haşlanmış olarak servis edilebilmektedir.

Bezelye: Protein açısından zengin sebzelerden biri olan bezelye, ara sıra köpeklerin mama kaplarında da bulunabilir. Özellikle tahılsız ticari mamaların birçoğunda bezelye bulunduğunu söyleyebilmek mümkündür.  Diğer sebzelere benzer şekilde lif, vitamin ve mineraller bakımından zengin bir sebzedir. Ancak çiğ halde aşırı tüketilmesi gaz sorunu oluşumuna neden olabilmektedir.

Ispanak: Ergin köpeklerde küçük porsiyonlar halinde kullanıldığında sağlıklı ve güvenilir bir sebzedir. Ispanak mineraller (potasyum, magnezyum, demir, kalsiyum), vitaminler (E, K, piridoksin, folik asit) ve karotenoidler bakımından zengin bir bitkidir. Köpeklere ıspanak verilirken dikkat edilmesi gereken birkaç önemli nokta vardır. Ispanak bitkisinde doğal olarak bulunan oksalik asit, kalsiyumu bağlayarak emilmesini engellemektedir. Bu sebeple fazla miktarda ıspanak tüketilmesi böbrek hasarı ve idrar taşı oluşumunda neden olabilmektedir. Ek olarak yavru köpeklerde kalsiyum yetersizliğine bağlı iskelet sistemi sorunları ve gelişme geriliği de görülebilmektedir. Ispanakta bitkisinde dikkat edilmesi gereken diğer bir bileşen ise izotiyosiyanatlardır; bunlar sindirim sisteminde hasara neden olabilmektedir. Tüm bunlar dikkate alındığında ıspanak sadece ergin ve sağlıklı köpekler için ve düşük miktarda kullanılabilecek bir sebzedir.

Salatalık: Salatalıkta çok düşük düzeyde karbonhidrat ve yağ bulunduğu için, enerji içeriği düşük bir bitkidir. Su içeriğinin de yüksek olduğu göz önüne alındığında özellikle aşırı kilolu veya obez köpekler için kıymetli ve çıtır bir atıştırmalıktır. Köpekler için anti-enflamatuvar etkileri olan antioksidanlar, vitaminler (B1, C, K, biyotin) ve mineraller (potasyum, bakır, magnezyum) yönünden de oldukça zengindir.

Porsiyon miktarı ve hazırlanma tekniğine dikkat edildiğinde yukarıda söz edilen sebzeler dışında kabak, bal kabağı, patates, tatlı patates, mısır, marul, dolmalık biber gibi bitkilerde köpeklere ara sıra verilebilir.

Yukarıda adı geçen bitkilerin birçoğu halihazırda ticari köpek mamalarında yerini almış bulunmaktadır. Kendimiz için evde hazırladığımız ve bitiremediğimiz sebze yemeklerini “Nasıl olsa mamasının bileşiminde zaten var” diyerek köpeklerimize vermemiz doğru bir yaklaşım değildir. Bizlerin mutfaklarında yaygın olarak kullandığı domates, salça, tuz, yağ ve baharat gibi yemek bileşenleri köpeklerin sindirim sistemi için uygun değildir. Bu durum kesinlikle göz ardı edilmemeli, aksi halde köpeğimizin sağlığını olumsuz etkileyeceği unutulmamalıdır. Köpeklere servis edilecek sebzeler çiğ olarak ya da buharda veya sıcak suda hafifçe haşlandıktan/pişirildikten sonra üzerine ilave herhangi bir şey eklenmeden verilmelidir. Dondurulmuş ya da tuz eklenerek konservesi yapılmış sebzelerin kullanılması da önerilmemektedir.

Doç. Dr. Eren KUTER

MAKÜ, Veteriner Fakültesi, Hayvan Besleme ve Beslenme Hastalıkları Anabilim Dalı