KÖPEKLERDE MAMA DEĞİŞİMİ

Her canlı gibi köpekler de yaşantıları boyunca pek çok farklı evreden geçer. Büyüme, günlük aktivitenin farklılaşması, kilo değişikliği, gebelik, emzirme ve yaşlılık gibi dönemlerde köpeklerin beslenme gereksinimleri de değişmektedir.

Bu evrelerde köpeğimin maması ya da beslenme düzeninde değişime gitmeli miyim, mama değişimi yaparken nelere dikkat edilmelidir, köpeğimi mama değişimine nasıl adapte edebilirim gibi sorularınıza gelin birlikte bakalım.

KÖPEĞİMİN MAMASINI DEĞİŞTİRMELİ MİYİM?

Köpeklerin beslenme rutinlerinin sıklıkla değiştirilmesi önerilmese desağlıklı bir yaşam için gereksinim duyulan tüm besin maddelerinin yeterli ve dengeli olarak sağlandığından emin olmak için mama değişimi yapılabilir. Büyüme, yaşlanma, gebelik, emzirme, alerjik reaksiyonlar, hastalıklar, tüy ve deri problemleri, kısırlaştırma ya da diğer operatif işlemler sonrasında mama değişimi gerekebilmektedir.

Yavruluk, yetişkinlik ve yaşlılık gibi farklı fizyolojik evrelerde köpeğimizin ihtiyaç duyduğu enerji, protein, vitamin ve mineral gibi besin maddelerinin miktarı da değişmektedir. Ayrıca unutulmaması gereken önemli bir nokta da farklı köpek ırklarının değişken dönemlerde yetişkinlik ve yaşlılık evrelerine geçtiğidir.

Yavru köpeklerin sağlıklı büyüme ve gelişmeleri için özel olarak hazırlanan mamalar, standart mamalara kıyasla daha yüksek düzeyde enerji ve besin maddesi içeriğine sahiptir. Yavru köpekler sindirim sistemi kapasitesi ve besin maddelerinin sindiriminde görevli enzimlerin üretim miktarları gibi sindirimi doğrudan etkileyen durumlar bakımından erginlere göre farklılık göstermektedir. Yavru köpek mamalarının bileşiminde yer alacak ham maddeler seçilirken, mamanın enerji ve besin maddesi düzeyleri ayarlanırken tüm bu etmenler dikkatle incelenmektedir. Sonuç olarak yavru köpeklerin sağlıklı büyümelerini sağlayabilecek ve sindirim sistemleri ile uyumlu özel mamalar hazırlanmaktadır. Standart yetişkin köpek mamaları, yavruların sağlıklı büyüme ve gelişmelerini desteklemede yetersiz kalmaktadır. Yavru köpekler için özel olarak üretilen mamaların büyüme döneminde günde ortalama 3-4 öğün halinde sunulması önerilmektedir. Öğün sayısı ve öğündeki mama miktarı, evcil dostunuzun özelliklerine göre farklılık göstermektedir.

Evcil hayvan beslemede altın kural, yaş ve fizyolojik özelliklere uygun mama kullanımıdır. Bu bağlamda yetişkin köpeklerde yavru mamalarının kullanılması sonucunda gereksinim fazlası enerji ve diğer besin maddelerinin metabolizmayı olumsuz etkileyerek obezite gibi sağlık sorunlarına neden olabileceği unutulmamalıdır. Bu durum tüm köpek ırkları için geçerli olsa da özellikle büyük ırk köpeklerde daha ciddi sorunlara neden olabilmektedir. Ayrıca yavru mamalarını yetişkinlerde kullanmak ekonomik de değildir. Gelişim dönemini tamamlamış, ırksal özelliklerine bağlı olarak değişmekle birlikte ortalama 12 aylık olmuş köpekler yetişkin sayılmakta ve kendilerine uygun mamalar ile beslenmeleri gerekmektedir.

Kısırlaştırılma işlemi sonrası köpeklerde fiziksel ve metabolik aktivite azalmakta, buna bağlı olarak enerji ve besin maddelerine ihtiyaçları da düşmektedir. Kısırlaştırma sonrası beslenme gereksinimlerinin değişmesinde bireysel, genetik ve çevresel faktörler de büyük önem taşımaktadır. Standart diyetlerin enerji ve besin maddesi düzeyleri genellikle kısır köpeklerin beslenme gereksinimlerinin üzerindedir. Kısırlaştırma işlemi sonrası standart mama kullanılması, köpekleri başta obezite gibi sağlık sorunlarına yatkın hale getirebilmektedir. Enerji metabolizmasının düzenli şekilde işlemesini garanti altına almak için düşük glisemik indekse sahip tahıl miktarı az olan ya da tahılsız mamalar tercih edilebilir.

Hatalı besleme, yetersiz egzersiz, düşük fiziksel aktivite, stres faktörleri ve çeşitli sağlık sorunları gibi etmenler köpeklerde metabolik dengeyi bozularak obezite ve alerji gibi rahatsızlıklara neden olabilmektedir. Bu gibi durumlarda mama değişimine gitmek bir zorunluluk haline gelebilmektedir. Beslenme stratejisi oluşturulurken köpeğinizin beslenme düzenini en az şekilde etkileyerek ihtiyaç duyduğu enerji ve besin maddelerini yeterli ve dengeli olarak karşılayabilecek, sindirim sistemi özelliklerine uygun olan bir mama seçilmelidir.

Köpeklerde mama değişimi gerektiren durumlar;

-Deri ve tüy sağlığında beslenme kaynaklı bozukluk

-Gebelik ve emzirme

-Kısırlaştırma

-Yavruluktan yetişkinliğe geçiş

-Yetişkinlikten yaşlılığa geçiş

-Aşırı kilo alımı ve obezite

-Alerjik reaksiyonlar

-Besin maddesi intoleransı

-Diğer sağlık sorunları

Tüm bu geçiş evrelerinde mama değişimine dikkat etmek, köpeğiniz için oldukça önemlidir. Peki köpeğimizi alışık olduğu beslenme düzeninden ayırıp mama değişimine nasıl adapte edeceğiz? Gelin cevaplayalım.

MAMA DEĞİŞİMİNE NASIL GEÇİLMELİDİR?

Köpeklerde mama değişimi yapılacaksa öncelikle sabırlı olunmalıdır. Bu süreç en az bir hafta olacak şekilde düzenlenmelidir. Değişim sürecinde yeni mamaya kademeli bir geçiş yapılmalıdır. Yeni mama, oranı zaman içerisinde artacak şekilde eski mamaya karıştırılarak verilmelidir. Diyet geçişi için örnek plan aşağıda verilmiştir:

-İlk 2 gün %25 yeni mama %75 eski mama

-3 ve 4. gün %50 yeni mama %50 eski mama

-5 ve 6. gün %75 yeni mama %25 eski mama

-7. günden sonra tamamen yeni mama

Köpeğiniz mama geçişine direnç gösteriyor ve yeni mamayı tüketmeyi reddediyorsa, değişim sürecini uzatıp yukarıda önerilen oranları değiştirebilirsiniz. Örneğin %10’luk değişimler ile süreci iki haftaya kadar uzatabilirsiniz.

Bu yöntem yeni mamaya alışma sürecini kolaylaştırır, ayrıca intolerans ya da alerjik reaksiyon gibi istenmeyen bir durumun etkilerini de azaltmaya yardımcı olur. Geçiş sürecini kolaylaştırabilmek ve yeni mamanın tüketilmesini teşvik etmek için ödül mamasından yararlanılabilir. Öğün öncesi ve sonrası dostunuzla birlikte gerçekleştireceğiniz oyun ve egzersiz gibi aktiviteler de mama değişikliğine adaptasyonu hızlandırabilmektedir.

MAMA DEĞİŞİMİ KÖPEĞE ZARAR VERİR Mİ?

Gerekli durumlarda mama değişimi yapmak köpeğinize zarar vermeyeceği gibi bazı sağlık sorunlarının da önüne geçmeye yardımcı olur. Mama değişimi zorunlu hallerde yapılmalıdır. Sık sık mama değişimi yapmak deri ve tüy sağlığını bozabilir, alerjik reaksiyonlara, kusma ve ishal gibi sindirim sistemi sorunlarına neden olabilir.

Genel olarak, sağlıklı ve yetişkin bir köpek yaşlanmaya bağlı metabolik sorunlar ya da iskelet sistemi problemleri gibi istenmeyen durumlarla karşılaşılmadığı müddetçe hayatı boyunca aynı mamayı tüketebilir. Bunun yanında köpeğiniz bazen farklı lezzetlere de yönelim gösterebilir. Bu durumda güvenilir markaların numune ürünlerini deneyebilirsiniz.

Doç. Dr. Eren KUTER

MAKÜ, Veteriner Fakültesi, Hayvan Besleme ve Beslenme Hastalıkları Anabilim Dalı