Köpeklerde Alerji

Alerji, aslında zararlı olmayan çevresel maddelere (alerjen) karşı bağışıklık sisteminin oluşturduğu bir dizi durumu ifade etmektedir. Alerjenlerin çoğu bitki, hayvan, böcek veya yiyeceklerdeki proteinlerdir. Ancak farklı kimyasal moleküller de alerjiye neden olabilmektedir. Günlük hayatta alerji terimi çoğunlukla yanlış kullanılmaktadır. Örneğin köpeklerde herhangi bir besin maddesine karşı görülen bir intölerans halk arasında çoğu zaman alerji olarak adlandırılmaktadır. Alerjiler, oluşum şekli ve metabolik yolak bakımından intölerans olgularından oldukça farklıdır. Aradaki en belirgin fark ise alerjik reaksiyonlarda bağışıklık sisteminin devrede olmasıdır. Herhangi bir alerjene karşı köpeğin bağışıklık sisteminde meydana gelen tepkiler sonucunda açığa çıkan kimyasal maddeler kızarıklık, şişme ve kaşıntı gibi semptomlara neden olmaktadır.

Alerji tüm köpek ırklarında sık karşılaşılan bir durumdur. Çoğunlukla altı aylık yaştan sonra ortaya çıkmaktadır. Alerjik reaksiyonlar farklı özelliklerine göre sınıflandırılabilmektedir.

Bunlardan bazıları;

- Alerjene göre (pire alerjisi, gıda alerjisi gibi)

- Alerjenin vücuda giriş yoluna göre (doğrudan temas, sindirim sistemi, solunum sistemi gibi)

- Bağışıklık sistemi tepkisine göre (gecikmiş tip aşırı duyarlılık, anafilaksi gibi)       

- Klinik semptomlara göre (alerjenden etkilenen vücut bölgesine göre dermatit, sinüzit, bronşit gibi)

- Genetik özelliklere göre (atopi, mevsimsel alerjiler gibi)

Alerjik reaksiyonlarda meydana gelen semptomlar alerjene ve bağışıklık sistemi tepkisine göre değişmekte ve çok geniş varyasyon göstermektedir. Burun mukozasında şişme, burun akıntısı, gözde kızarıklık ve kaşıntı, göz akıntısı, egzama gibi cilt sorunları, kulak kaşıntısı, duyma bozukluğu, hırıltılı soluma, solunum güçlüğü, öksürme, hapşırma, sinüzit, karın ağrısı, kusma ve ishal gibi çok sayıda bulgu alerjik reaksiyonlarda görülebilmektedir. Köpeklerde görülen alerjilerde en sık karşılaşılan bulgular şu şekildedir:

- Kaşıntı

- Kızarıklık

- Deri döküntüsü

- Tüy kaybı

- Etkilenen bölgenin yalanması

- Tekrarlayan deri ve kulak lezyonları

- Sindirim sistemi problemleri

Bu belirtiler görüldüğünde bir alerjiden şüphelenilebilir ancak köpeğin tam olarak neye alerjisi olduğunu belirlemede semptomlar yeterli değildir. Böyle bir durumda alanında uzman bir veteriner hekimin değerlendirmesine gerek duyulmaktadır.

Köpeklerde Gıda Alerjisi

Gıda alerjisi köpeklerde dermatolojik ve gastrointestinal sorunların potansiyel nedenleri arasında ilk sıralarda yer almaktadır. Köpeklerin günlük diyeti içerisinde bulunan proteinler farklı kaynaklardan gelmektedir ve bunları tamamı antijenik yani köpek vücuduna yabancı yapıdadır. Diyet proteininin küçük bir kısmı ise alerjen olabilmektedir. Proteinin alerjik reaksiyon oluşturma potansiyeli bağışıklık sistemi ve sindirim sisteminin geçirgenliği ile ilişkilidir. Yaşamın erken dönemlerinde alerjen olmayan bazı proteinler ilerleyen yaşa ve hatalı beslenmeye bağlı olarak sindirim sistemi sağlığının ve bağırsak geçirgenliğinin bozulması sonucunda alerjen hale gelebilmektedir.

Ticari köpek maması üretimi yüksek sıcaklık ve basınç uygulamalarını içeren bir süreç olsa da birçok alerjen sıcaklığa ya da sindirim sistemindeki asitlere karşı dirençli olabilmektedir. Bazı alerjenler mama üretimi sürecinde alerjik özelliklerini kaybetse de maalesef bu durum tüm alerjenler için geçerli değildir.

Gıda alerjilerinde başarılı bir tedavi için ilk basamak alerjenin doğru olarak ortaya koyulmasıdır. Aksi halde tekrarlayan olgular yaşanabilmektedir. Alerjenin belirlenebilmesi için eliminasyon diyeti sıklıkla uygulanan bir yöntemdir. Alerjen doğru olarak tespit edildikten sonra ilgili proteinin diyetten uzaklaştırılması çoğunlukla olumlu sonuç vermektedir.

Alerjik köpeklerin beslenmesi için özel olarak üretilen ticari ürünler de mevcuttur. Bu ürünlerde köpeğin daha önce tanışmadığı bir protein kaynağı kullanılmakta ve genellikle tek bir protein kaynağı tercih edilmektedir. Ayrıca hidrolize protein kullanımı ve bağırsak sağlığını iyileştirmeye yönelik yem katkı maddeleri de tercih edilebilen diğer besleme yaklaşımları arasındadır.

Sonuç olarak alerji için en etkin tedavi/koruma yöntemi köpeğinizi alerjenden uzak tutmaktır.

Doç. Dr. Eren KUTER

MAKÜ, Veteriner Fakültesi, Hayvan Besleme ve Beslenme Hastalıkları Anabilim Dalı