Kedilerde Yeme Bozuklukları ve Tedavi Yaklaşımları

 

Yeme bozuklukları neredeyse bütün canlıları olduğu gibi kedileri de etkileyen bir durumdur. Yeme bozuklukları bazı hastalıklardan kaynaklanabileceği gibi duygusal, sosyal ya da mental problemlerden de kaynaklanabilmektedir. Peki kedilerde ne tür yeme bozuklukları ile karşılaşılabilmektedir? Kedilerde yeme bozukluğunun önlenmesindeki besleme yaklaşımları neler olmalıdır? Gelin birlikte bakalım.

 

Kedilerde Aşırı Yeme

 

Kediler genellikle gün içerisinde çok sayıda öğün tüketen canlılardır. Yani gün içerisinde defalarca akıllarına yemek gelmektedir. Beslenme düşüncesi en yoğun içgüdüsel dürtüleri arasında yer almaktadır. Bu durum daha yavruluk aşamasında karşımıza çıkmaktadır. Yavru bir kedinin kardeşleri ile oynadığı oyunlar bile avcılık yeteneğini geliştirme çabasının bir parçasıdır. Kedilerin aşırı yeme isteğinin altında içgüdüsel olan bu duyguların yanı sıra birçok faktör bulunabilir:

 

- Anksiyete, depresyon gibi psikolojik rahatsızlıklar

 

- Yalnızlık

 

- Aynı evi başka kediler ile paylaşmak

 

- Açlık korkusu

 

- Bakteriyel, viral ya da paraziter enfeksiyonlar

 

- Beslenme gereksinimlerinin karşılanamaması 

 

Bunlar kedilerde aşırı yeme problemine neden olan yaygın sorunlardır. Ancak kedinizde çok daha farklı bir durum da söz konusu olabilir. Bu sebeple öncelikle mutlaka veteriner hekiminiz ile iletişime geçmelisiniz. Aşırı yeme probleminin önlenmesine yönelik farklı besleme yaklaşımları bulunmaktadır.

 

- Başlangıç noktası olarak problemin asıl neden belirlenmeli ve ortadan kaldırılmalıdır.

 

- Kedinize mutlaka güven duygusu aşılamalısınız. Yalnız olmadığını, sevildiğini hissettirmeli ve vakti geldiğinde mama sunulacağına inanmasını sağlamalısınız.

 

- Kilo alımı, obezite ve obeziteye bağlı hastalıklardan korunmak için aşırı mama tüketen kedilere sınırsız mama sunmaktan kaçınılmalıdır.

 

- Günlük tükettiği mama miktarını takip etmek en kolay yöntemlerden birisidir. Gerekiyorsa toplam miktar, öğünler şeklinde servis edilebilir.

 

- Kullanılan mamanın enerji ve besin maddesi gereksinimlerini karşıladığından emin olunmalıdır. Bu sebeple mutlaka yeterli ve dengeli diyetler tercih edilmelidir.

 

- Mama tüketimi miktarını kısıtlamak için geliştirilmiş mama kapları de bulunmaktadır. Yapboz mama kapları ile beslenme bir oyun anına dönüştürülebilir.

 

Kedilerde Anoreksi

 

Anoreksi, kısaca iştahın azalması, hatta bazı durumlarda tamamen durması olarak özetlenebilir. Kedilerde iki tür anoreksi (sahte anoreksi ve gerçek anoreksi) gözlenmektedir. Her iki durumda da yeme isteği azalır ya da tamamen ortadan kalkar. Kedilerde anoreksinin birçok sebebi olabilir. Anoreksi halinde ilk yapılması gereken anoreksinin çeşidini belirlemektir.

 

Sahte anorekside kedi aslında mama yemek ister yani gerçekte açtır. Ancak herhangi bir sebepten dolayı ağzına mama alma, çiğneme veya yutma gibi işlevleri yerine getirememektedir. Sahte anoreksiye sahip kedilerde aşağıdaki belirtiler görülebilir.

 

- Ağız ve/veya boğaz bölgesinde iltihaplanma, ağrı ve şişlik

 

- Çiğneme kaslarında ya da çene ekleminde ağrı

 

- Sırt kaslarında ya da omurgada ağrı

 

- Diş ve diş eti problemleri

 

- Gözün arka bölgesinde apse

 

- Tükürük bezi hastalıkları ve tükürük salgısının yetersiz olması

 

- Vücudun bir yerinde ağrı

 

- Çiğneme veya yutmayı engelleyen sinir sistemi hastalıkları

 

Gerçek anoreksiye yol açabilen durumlar;

 

- Bir doku, organ veya sistemde hastalık ya da fonksiyon bozukluğu

 

- Stres (günlük rutinin bozulması, yer değişikliği, eve yeni bir hayvanın gelmesi, sahip değişikliği, ani mama değişikliği, hava sıcaklığının çok yüksek olması gibi stres yaratabilen durumlar)

 

- Toksikasyon (zehirlenme)

 

- Bağışıklık sisteminin zayıflaması

 

- Koku almayı engelleyebilecek durumlar (kedilerde koku çok önemli bir duyudur)

 

- Sindirim sistemi tıkanıklığı veya şiddetli kabızlık

 

- Mide ülseri gibi hastalıklar

 

- Mide bulantısına neden olan durumlar

 

- Tümörler

 

- İlaç yan etkileri

 

-Organlarda enfeksiyon

 

-Bağırsak parazitleri

 

-Zehirlenme

 

-Diyabet

 

-Mide ülseri

 

-Aşırı sıcak havalar

 

Tipi fark etmeksizin anoreksi kediler için çok riskli ve hayat kalitesini düşüren bir durumdur. Bu yüzden tedavi süreci incelikle takip edilmelidir. Öncelikle anoreksinin türü belirlenmeli sonrasında oluşturucu etmen ortadan kaldırılmalıdır. Veteriner hekim kontrolünde ilaç kullanımı ve mama değişikliği de gerekebilmektedir.

 

Kedilerde Dışkı Yeme

 

Koprofaji olarak bilinen dışkı yeme genel olarak bir davranış problemidir. Ender olarak vitamin ve mineral yetersizliğinden de kaynaklanabilmektedir. Çeşitli hastalıklar nedeniyle de (paraziter hastalıkları, anemi ve tiroit hastalığı gibi) koprofaji görülebilmektedir.

 

Öncelikli olarak veteriner hekiminizi ziyaret etmelisiniz. Medikal bir neden var ise ortadan kaldırılmalıdır. Dışkı yeme bir davranış problemi ise bu durumda ortam değişikliği, ağızlık takma, ev içi erişim kısıtlaması gibi uygulamalar yapılabilir. Koprofaji görülen kedilere dışkılama sırasında yakın olunmalı ve dikkati sakince dağıtılarak dışkısı hızla ortadan kaldırılmalıdır.

 

Kedilerin dışkı yemesini engellemek için öncelikle sakin olunmalıdır. Aşırı stresli ya da tedirgin bir tepki verilmesi kedinin bu durumda inatlaşmasına ya da daha çok tetiklenmesine sebep olabilir.

 

Kedilerde Çok Hızlı Yeme

 

Kedilerin çok hızlı mama tüketmesi, aşırı mama tüketmesine benzer olarak yine içgüdüsel bir durumdur. Hızlı mama tüketmeye neden olabilecek çok sayıda etmen olabilir. İlk akla gelmesi gereken konu, rekabet içgüdüsünü tetikleyen durumlardır. Bunun dışında evi birden fazla kedi ile paylaşıyor olması ya da eve yeni bir kedi gelmesi, kıskançlık, mama tüketebileceği vaktin sınırlı olması, yetersiz ve dengesiz beslenme, uygun olmayan mama kullanımı, paraziter hastalıklar, hormonal bozukluk gibi çok sayıda durum hızlı mama tüketimine neden olabilmektedir.

 

Kedilerde çok hızlı yeme birçok risk oluşturmaktadır. Bunların başında sindirim ya da solunum isteminin tıkanması gelmektedir. Ek olarak kusma, sindirim sisteminde kramplar ve nadir de olsa mide yırtılması gibi istenmeyen durumlar ile karşılaşılabilir.  

 

Bu sorunun önüne geçmek için öncelikle kediler psikolojik yönden rahatlatılmalı yani acıktığında karnının doyurulacağını bilmelidir. Bu yönde güven oluşturulmalıdır. Mama yemesinde bir sorun olmadığını göstermek adına mamaya erişimi kolaylaştırılabilir. Ancak servis edilen mamada miktar sınırlaması yapılmalı ve obezite riskinin de önüne geçilmelidir. Yapboz mama kapları gibi özel ürünler mama tüketimini yavaşlatabilmektedir. Fakat her kedi bu tarz kaplardan hoşlanmayabilir. Mama servisi sonrası davranışlar mutlaka kontrol edilmelidir.

 

Kedilerde Pika Sendromu

 

Pika, besleyici değeri olmayan gıda dışı maddelerin yenmesi şeklinde özetlenebilir. Çoğunlukla bir davranış bozukluğu olarak karşımıza çıkmaktadır. Yenen yabancı cisim çoğunlukla kumaş, kağıt, yün gibi çevresinde bulunan ve rahatlıkla ulaşabileceği maddelerdir. Siyam ve Birman gibi Uzak Doğu kökenli ırklarda daha sık görülmektedir. Bu sebeple genetik olarak aktarılabildiği düşünülmektedir. 

 

Pika’ya neden olan başka durumlar;

 

- Yetersiz veya dengesiz beslenme

 

- Ev içi aktivite yetersizliği ve can sıkıntısı

 

- Dikkat çekme isteği

 

- Stres

 

- Tümörler

 

- Genetik yatkınlık

 

Yenen maddeler, sindirim sisteminde tamamen sindirilemeyeceğinden tıkanma ve tıkanmaya bağlı diğer sorunlara neden olabilmektedir. Kedinizde pika gözlemliyorsanız, sindirim sistemi tıkanıklığının ilk belirtileri olan kusma, ishal, kabızlık ve halsizlik gibi durumları yakından takip etmelisiniz.

 

Kedilerde pika genellikle çok ciddi bir bağımlılık şeklinde seyretmez. Aktivite artışı, oyun süresinin arttırılması, stres etmenlerinin ortadan kaldırılması, yediği yabancı cisimlere erişimin engellenmesi alınabilecek önlemler arasındadır. Ayrıca kedinizin yediği yabancı cisme acı elma veya okaliptüs yağı sürmek çoğunlukla yararlı bir uygulama olmaktadır.

 

 

Doç. Dr. Eren KUTER

MAKÜ, Veteriner Fakültesi, Hayvan Besleme ve Beslenme Hastalıkları Anabilim Dalı