Kedilerde Tüy Yumağı

Kediler oldukça titiz canlılardır. Uyku, beslenme ya da herhangi bir aktivite gibi günlük rutinlerden sonra kendilerini temizlerler. Temizlikte kullanılan birincil enstrümanlar ise kedinin dili ve tükürüğüdür. Bu temizlik esnasında bol miktarda tüy de yutulmaktadır. Bunun nedeni kedilerin dili üzerinde bulunan geriye doğru eğimli küçük çıkıntılardır. Bu çıkıntılar tüylerin boğazdan aşağıya mideye doğru hareket etmesine neden olmaktadır..

Kıl yapısının ana bileşeni olan keratin, sert yapıda ve çözünmeyen bir proteindir. Yutulan tüylerin çoğu sindirim sisteminden geçerek dışkı ile atılsa da bir kısmı midede birikebilmektedir. Midede biriken tüyler zamanla kümeleşerek nemli bir kitle haline gelebilir. Tüy yumağı olarak adlandırılan bu kitlenin yapısı küçük bir topa benzer ve genellikle sorunsuz şekilde bağırsaklara geçerek kedinin dışkısı ile atılabilmektedir.

Bazı durumlarda tüy yumağı mideden bağırsaklara doğru geçemez ve midede rahatsız edici bir hissiyata neden olabilir. Bu durumda tüy yumağı kusularak sindirim sisteminden uzaklaştırılır. Kusma işleminde yemek borusundan ağıza doğru hareket eden tüy yumağının şekli de değişir. Kusulan tüy yumakları genellikle sosise benzer bir yapıdadır. Kusulan kitlenin büyüklüğü ise genellikle 2-2,5 cm kadardır. Tüy yumağının rengi gerçekte kedinin tüy rengi ile aynı olsa da tüketilen mama ve safra gibi sindirim salgılarının etkisi ile renk koyulaşmaktadır. Kusulan kitle tipik olarak hoş olmayan bir kokuya sahiptir.

Kedilerin 10-15 günde bir tüy yumağı kusması olağan bir durumdur. Eğer kediniz tek seferde birkaç kez öksürük-öğürme benzeri hareketler ile tüy yumağı kusuyorsa ve dışarı çıkartılan içerikte yalnızca tüy yumağı varsa bu normal bir durumdur. Ancak eğer kediniz bu hareketleri daha sık yapıyorsa ve tüy yumağının kusulması çok uzun sürüyorsa (48 saate ve daha fazla sürebilen öğürme atakları varsa) veteriner hekiminiz ile görüşmelisiniz. Bu durum kedinizin çok fazla tüy yuttuğunun göstergesi olabilir ve bunun altında yatan potansiyel nedenlerin (yanlış mama kullanımı, cilt hastalığı, alerji gibi) araştırılması gerekmektedir.

Tüy Yumağı Belirtileri

Sağlıklı kedilerde tüy yumağının en yaygın belirtisi 'öksürük-öğürme' sesidir. Öksürme-öğürme sonrası ise kusma görülmektedir. Çoğu durumda kediler er ya da geç tüy yumaklarını kendi başlarına çıkartabilirler. Ancak sıra dışı hallerde tüy yumakları daha büyük boyutlara ulaşarak sindirim sisteminde hareket etmesi zor bir kitle haline gelebilmektedir. Böyle durumlarda kedinizin kum kabını kullanmadığını, halsiz olduğunu, bir iki gün mama tüketmediğini (iştahsızlığını), yeşil ot yemek istediğini, sürekli öksürdüğünü-öğürdüğünü gözlemleyebilirsiniz. Böyle bir olguda tüy yumağının tıkanıklığa neden olabileceği ya da semptomların başka bir problemden kaynaklanabileceği unutulmamalı ve vakit kaybetmeden veteriner hekim kontrolüne gidilmelidir.

Kedilerde Tüy Yumağı Oluşumu Nasıl Önlenir/Azaltılır?

Kedinizin bir miktar tüy yutmasını engellemek imkansızdır. Ancak yutulan tüy miktarını azaltmak ve tüylerin sindirim sisteminde yumak oluşturmasını önlemek için bazı önlemler alınabilir. Yutulan tüy miktarını azaltmak için kedinizin tüylerini yumuşak bir fırça ile taramanız gerekmektedir. Bu işlemi uzun tüylü ırklarda günde bir kere; kısa tüylü ırklarda ise haftada bir iki kere yapmanız önerilmektedir. Detaylı bilgi için “Kedilerde Deri ve Tüy Sağlığı” yazımızı okuyabilirsiniz.(Kedilerde Deri ve Tüy Sağlığı)

Kedilerde hem yutulan tüy miktarını azaltmak hem de tüylerin sindirim sisteminde yumak oluşturmasını önlemek için mama seçimi ve besleme düzenine çok dikkat edilmelidir. Doğru bir beslenme ile deri ve tüy sağlığının iyileştirebileceği ve tüy dökülmesinin en aza indirilebileceği unutulmamalıdır. Tüy yumağı oluşumunu engellemek için özel olarak üretilen mamalar ile sağlık ve bakım ürünleri deri-tüy sağlığı üzerine doğrudan etkileri bulunan amino asitler, omega 3 yağ asitleri, a vitamini, çinko ve biyotin gibi besin maddeleri bakımından zenginleştirilmiştir. Ek olarak yutulan tüylerin sindirim sisteminde topaklaşmasını önlemek için mamaların yüksek düzeyde çözünmeyen lif içermesi gerekmektedir.

Beaphar Salmon Oil Paste ve Beaphar Duo Active özel bileşimleri sayesinde kedilerde görülen tüy yumağı oluşumu riskini azaltmaktadır. Bu özel formüller ile kedilerin cilt ve sindirim sistemi sağlığı desteklenerek tüy dökülmesi ve yutulan tüy miktarı azalmakta; böylelikle sindirim sisteminde tüy yumağı oluşumu ve bunun kusulması en aza indirilebilmektedir. Ek olarak Beaphar Duo Active sindirim sisteminde oluşan tüy yumaklarının atılmasını da kolaylaştırmaktadır.

Kullanılan mamalar önleyici işlev gösterse de tüy yumaklarını kusmanın kedilerde doğal bir davranış olduğu unutulmamalıdır. Dolayısıyla bu durumun tamamen ortadan kaldırılabilmesi pek mümkün olmasa da mama yönetimi ile minimize edilebilmektedir.

Doç. Dr. Eren KUTER

MAKÜ, Veteriner Fakültesi, Hayvan Besleme ve Beslenme Hastalıkları Anabilim Dalı