Kedilerde İdeal Beslenme ve Kilo Kontrolü
26 Nisan 2022
KEDİLERDE İDEAL BESLENME VE KİLO KONTROLÜ
Beslenmenin miktar ve kalitesi bütün canlılar için olduğu gibi evdeki minik dostlarımızın sağlığı ve mutluluğu için de çok önemlidir. Ev ortamında doğada olduğu gibi kendi içgüdüsel beslenme düzenini sağlayamayan can dostlarımızın yeterli ve dengeli beslenmeleri büyük ölçüde bizim sorumluluğumuzdadır. Kedilerin beslenmesi konusunda dikkat etmeniz gereken temel konuları sizin için derledik.
Kedilerin Beslenmesinde Dikkat Edilmesi Gereken Konular
Kaliteli Mama + Yeterli Miktarda Tüketim = Yeterli ve Dengeli Beslenme
Yaş, ırk, cinsiyet, yaşam tarzı veya aktivite düzeyi, sağlık sorunları, gebelik, kısırlaştırma gibi genetik ve çevresel birçok faktöre göre ideal beslenme düzeni değişmektedir. Bu hususta en çok dikkat edilmesi gereken doğru mama seçimi ve yeterli miktarda beslenmeyi sağlamaktır.
Uygun Mamayı Seçmek ve Yeterli Miktarda Mama ile Beslemek
Kediler sindirim sistemi özellikleri ve beslenme biçimine göre zorunlu etçil (obligat carnivor) sınıfına girmektedir. Belgesellerde izlediğimiz aslan, kaplan, çita ve jaguar gibi vahşi akrabaları ile benzerlik göstermektedir. Yani şu anda evinizin salonunda vakit geçiren sevimli kediniz avcı içgüdüsü gereği hayvansal kökenli yiyeceklere daha düşkündür. Kediler serbest beslenme düzenine yatkın canlılardır ve günlük mama miktarlarını çok sayıda öğün halinde tüketmeyi tercih ederler. Fizyolojileri de bu tip beslenmeye uygundur. Ancak evde beslenen kedilere sınırsız mama sunmak her zaman iyi sonuçlar doğurmayabilir. Mama tüketimi alışkanlıklarının bozulması sonucunda ideal kilolarının üzerine çıkabilirler.
Kedi obezitesi oldukça yaygın görülen bir beslenme bozukluğudur. Bilimsel çalışmalar normal kilosu üzerinde ağırlığa sahip olan evcil kedi oranının %63’e kadar çıkabildiğini göstermektedir. Böyle durumlarda kedimizin günlük tükettiği mama miktarını sınırlamak, onun sağlığını ve yaşam kalitesini iyileştirmek adına uygun bir yaklaşım olacaktır.
Perfect Maintenance, yetişkin kedilerin optimum vücut ağırlığını korumak, günlük enerji ve besin maddesi gereksinimlerini karşılamak amacıyla özel olarak formüle edilmiştir.
Weight Protect, yüksek düzeyde kaliteli hayvansal protein ve düşük yağ içeriği ile tam ve dengeli bir kedi mamasıdır. İdeal kilonun korunmasına yardımcı olmak amacıyla enerji içeriği (kalori seviyesi) özel olarak düzenlenmiştir.
Kedilerde İdeal Kilo Ne Kadar Olmalı?
Beslenmenin kontrolü
Dostlarımızın beslenmelerinde yanlış giden bir şeyler olduğunu, en iyi onlarla vakit geçiren bakıcıları anlar. Yeterli ve dengeli beslenen kediler hareketli bir yaşam sürerler. Duyularının keskinliği ifadelerinden anlaşılır, deri ve tüyleri ise göz alıcıdır. Bu özellikleri taşımayanların öncelikli olarak beslenme düzenleri kontrol edilmelidir. Bilimsel olarak da kabul gören vücut kondisyon skorlaması, kedilerin kilo durumlarının izlenmesinde kolaylıkla uygulanabilecek bir yöntemdir.
Kaburga Kontrolü
Evcil hayvanınız dört ayağının üzerinde dururken, ellerinizle kaburga kontrolü yapabilirsiniz. Kaburgaları hissetmek için fazla basınç uygulamanız gerekiyorsa ideal kilosunun üzerinde, eğer çok kolay hissediyorsanız ideal kilosunun altındadır.
Davranış Değişiklikleri
Minik dostunuzun beslenme davranışında (fazla ya da az mama tüketme, öğün sayısının değişmesi, mama reddi gibi) ve günlük aktivitelerinde azalma ya da isteksizlik gibi değişiklikler seziyorsanız, kilo kontrolü için veteriner hekiminiz ile iletişime geçmelisiniz.
Tartı
Kedinizi düzenli olarak tartmak en güvenilir kilo kontrol yöntemidir. Bunun için ırkın ideal kilosunu bilmeniz gerekmektedir. Ev hayvanı olarak sıklıkla tercih edilen bazı kedi ırklarının ideal ağırlıkları aşağıda verilmiştir.
|
Kedi ırkı |
Ortalama Ağırlık (kg) |
|
|
Erkek |
Dişi |
|
|
Habeş Kedisi (Abyssinian) |
3,2 – 4,5 |
2,7 – 3,6 |
|
American Shorthair |
4,5 – 6,8 |
3,6 – 5,4 |
|
Birman |
4,1 – 6,8 |
2,7 – 4,5 |
|
British Shorthair |
5,4 – 8,2 |
4,1 – 6,8 |
|
Burmese |
3,6 – 5,4 |
2,7 – 4,5 |
|
Cornish Rex |
2,7 – 4,1 |
2,3 – 3,2 |
|
Devon Rex |
3,6 – 4,5 |
2,3 – 3,6 |
|
Egyptian Mau |
4,5 – 6,4 |
2,7 – 4,5 |
|
Exotic |
3,2 – 6,4 |
2,7 – 4,5 |
|
Maine Coon |
6,4 – 9,1 |
4,1 – 5,4 |
|
Norwegian Forest Cat |
4,5 – 7,3 |
3,6 – 5,4 |
|
Ocicat |
4,5 – 6,8 |
3,2 – 5,4 |
|
Persian |
4,1 – 6,4 |
3,2 – 5,0 |
|
Ragdoll |
5,4 – 9,1 |
3,6 – 6,8 |
|
Russian Blue |
3,2 – 5,0 |
2,3 – 3,6 |
|
Scottish Fold |
4,1 – 5,9 |
2,7 – 4,1 |
|
Siamese |
5,0 – 6,8 |
3,6 – 5,4 |
|
Sphynx |
3,6 – 5,4 |
2,7 – 4,1 |
|
Tonkinese |
3,6 – 5,4 |
2,7 – 3,6 |
Kedilerde vücut kondisyon skorlaması
|
Skor |
Kriterler |
|
1 |
Kısa tüylü kedilerde kaburgalar kolaylıkla görülmektedir. El ile hissedilebilen bir yağ tabakası bulunmaz. Yandan bakıldığında karın boşluğu ve kaburgaların, baş bölgesinden kuyruğa doğru keskin bir eğri oluşturduğu gözlenir. Bel omurları ve leğen kemiğinin iliak bölgesi el ile rahatlıkla hissedilmektedir. |
|
2 |
Kısa tüylü kedilerde kaburgalar kolaylıkla görülmektedir. Kas kitlesi kaybı vardır, bel omurları barizdir. Yandan bakıldığında karın boşluğu ve kaburgaların, baş bölgesinden kuyruğa doğru belirgin bir eğri oluşturduğu gözlenir. El ile hissedilebilecek bir yağ tabakası bulunmamaktadır. |
|
3 |
Kaburgaların üzerinde az miktarda yağ vardır ve elle rahatlıkla hissedilebilir. Bel omurları ve bel bölgesi belirgindir. Karın bölgesinde yağ düzeyi düşüktür. |
|
4 |
Kaburgaların üzerinde az miktarda yağ vardır ve elle rahatlıkla hissedilebilir. Bel bölgesi kolaylıkla fark edilebilir. Yandan bakıldığında karın boşluğu ve kaburgaların, baş bölgesinden kuyruğa doğru hafif bir eğri oluşturduğu gözlenir. Karın yastığı yoktur. |
|
5 |
Irk özelliklerini yansıtan iyi orantılı bir vücut yapısı vardır. Kaburgaların üzerinde hafif bir yağ dokusu bulunmaktadır ve kaburgalar el ile rahatlıkla hissedilebilir. Kaburgaların bitiminde bel bölgesi gözlemlenmektedir. Karın yastığı (karın bölgesindeki yağ ve deri sarkıntısı) minimumdur. |
|
6 |
Kaburgaların üzerinde normalden biraz fazla yağ tabakası vardır ve kaburgalar el ile hissedilebilir. Bel ve karın yastığı ayırt edilebilir ancak belirgin değildir. Yandan bakıldığında karın boşluğu ve kaburgaların, baş bölgesinden kuyruğa doğru oluşturması gereken eğri kaybolmuştur. |
|
7 |
Kaburgaların üzerinde orta derecede yağlanma vardır, el ile kolayca hissedilemezler. Bel bölgesi güçlükle fark edilebilir. Karın yuvarlaklığı belirginleşmiştir. Orta derecede karın yastığı sarkması görülür. |
|
8 |
Kaburgalar yağ ile kaplıdır ve elle hissedilemez. Bel bölgesinde yağ birikimi vardır, bel oyuntusu kaybolmuştur. Karın bölgesi yuvarlaklaşmıştır ve yağ ile dolu karın yastığı sarkıntısı gözlenmektedir. |
|
9 |
Kaburgalar aşırı yağ örtüsü altındadır ve elle hissedilemez. Bel bölgesi, yüz ve bacaklarda şiddetli yağ birikimi vardır. Bel oyuntusu kaybolmuştur ve karın bölgesi şişkindir. Karın yastığı yağ ile dolu ve sarkıktır. |
İdeal Kilosunun Üzerinde Olan Kediler Nasıl Anlaşılır, Riskleri ve Kilo Kontrolü İçin Öneriler
Öncelikli olarak ırkın ortalama ağırlığını ve beslenme özelliklerini iyi bilmeniz gerekmektedir. Evcil hayvanınızda gözlem ve birkaç küçük dokunuş ile vücut kondisyon skorlaması yapmanız önerilmektedir. Kediler için uygun vücut kondisyon skoru 5 olarak kabul edilir ve %25-30’luk vücut yağ seviyesine karşılık gelir. İdeal vücut kondisyon skorunun üzerindeki her artış, vücut yağ seviyesinin yükselmesi anlamına gelmektedir.
Bir kedi, ırkının optimum ağırlığından %10-20 fazla ise aşırı kilolu ve %20’den fazla ise obez olarak tanımlanmaktadır.
Yanlış, düzensiz ve gereğinden fazla beslenme sonucu oluşan obezite, biz insanlarda olduğu gibi kedilerde de çok sık karşılaşılan bir sorundur. Temel olarak mama tüketimi ile alınan enerjinin, harcanan enerjiden daha yüksek olmasından kaynaklanmaktadır. Gereksinim fazlası enerji, yağ şeklinde depolanarak dostlarımızın sağlığını tehdit etmekte ve yaşam kalitesini düşürmektedir. Özellikle uzun tüylü dostlarımızın kilo takibini yapmak zorlayıcı olabiliyorken dostumuzun ideal kilosunda olduğunu anlamak için neler yapabiliriz?
Davranış Değişiklikleri
Fazla kilolu kediler oyun oynama gibi eğlenceli günlük aktivitelerde isteksiz davranabilir ya da aktivitelerini erken sonlandırmak isteyebilirler. Hareketlerde yavaşlık, enerji kaybı, isteksiz davranışlar ve bitkinlik görülebilir. Mama vermeniz için ısrar etmesi, ağlaması veya agresif tavırlar sergilemesi gibi davranış değişikleri gözlemlenebilir. Peki minik dostumuzu mutlu ve sağlıklı olacağı kiloya ulaştırmak için neler yapabilirsiniz?
Neler Yapabilirsiniz?
Kediniz ideal kilosunun %15 üzerinde ise zayıflama programı önerilmektedir. Zayıflama programlarında dikkat edilmesi gereken en önemli noktalardan biri, dostlarımıza hızlı kilo kaybettirmemektir. Hızlı zayıflama, karaciğer yağlaması (hepatik lipidoz) gibi sağlık sorunlarına yol açabileceğinden; zayıflama programında haftalık kilo kaybının, ağırlığın %1-1,5’i kadar olması önerilmektedir. Zayıflama programı sürecindeki kedilere gereksinim duydukları tüm besin maddelerinin yeterli ve dengeli sağlanması, sağlığın korunması için kilit taşıdır.
Kedilerin “serbest beslenme” düzenini sevdiğinden bahsetmiştik; ancak obezite gibi bir sorunla savaşan dostunuz için en iyisi beslenme uzmanlarının belirlediği mama saatlerine ve miktarlarına uyarak, ara öğünlerden ya da ödüllerden kaçınmaktır. Yalnızca beslenme saatlerinde mama verilmelidir.
Fiziksel aktiviteyi arttırmak, fazla kilolarla savaşmanın en önemli yardımcısıdır. Bu amaçla günde en az 20 dakika aktif hareket önerilmektedir.
Kilo verme programının temeli, vücut yağlarından kurtulmaktır. Sürekli kullanılan mama miktarında kısıtlamaya gitmek, günlük alınan enerji miktarını düşürecektir. Ancak bu uygulamanın uzun sürmesinin proteinler, amino asitler, yağ asitleri, vitaminler ve mineraller gibi temel besin maddelerinde yetersizliğe neden olabileceği unutulmamalıdır. Dostlarımıza kilo verdirmek ya da kilo almalarını önlemek için özel olarak üretilmiş mamalara geçiş yapılması önerilmektedir.
Perfect Maintenance, yetişkin kedilerin optimum vücut ağırlığını korumak, günlük enerji ve besin maddesi gereksinimlerini karşılamak amacıyla özel olarak formüle edilmiştir.
Weight Protect, yüksek düzeyde kaliteli hayvansal protein ve düşük yağ içeriği ile tam ve dengeli bir kedi mamasıdır. İdeal kilonun korunmasına yardımcı olmak amacıyla enerji içeriği (kalori seviyesi) özel olarak düzenlenmiştir.
Zayıf Kediler Nasıl Anlaşılır ve Kilo Kontrolü İçin Öneriler
Obezite kadar dikkat edilmesi gereken bir başka konu ise zayıflıktır. Vücut kondisyon skorlaması ile özellikle kısa tüylü dostlarımızın ideal kilosunun altında olduğu kolaylıkla anlaşılabilmektedir. Uzun tüylü dostlarımızda ise el ile kaburga, bel ve karın gibi bölgelerin kontrolü gerekebilir. Kedinizi tartmak en güvenilir yoldur.
“Zayıf” kategorisine giren evcil dostumuza kilo aldırmak için neler yapabiliriz?
Kullandığınız mama ya da günlük tüketilen mama miktarı, ihtiyaç duyulan enerji ve besin maddelerini sağlayamıyor olabilir. Besleyici değeri yüksek olan ve onun için uygun bir mama tercihi dostunuzun sağlığı ve mutluluğu için oldukça önemlidir.
Mama tüketiminde isteksizlik ya da mama reddi varsa, yaş mama veya ödül maması kullanımlarını bir süreliğine arttırarak beslenmesini çeşitlendirebilirsiniz.
Dostunuzun yeterli ve dengeli beslediğinizden emin olmak için mama ambalajlarında yer alan gramajların takibi dikkatli yapılmalıdır.
Kullandığınız mama ve porsiyon kontrollerini yapmanıza rağmen kiloda artış gözlenmiyor ya da aniden ve hızlı şekilde kilo kaybı yaşanıyorsa, bunun bir hastalıktan kaynaklanıyor olabileceği göz ardı edilmemelidir. Böyle bir durumda en kısa sürede veteriner hekiminiz ile iletişime geçmeniz önerilmektedir.
MAKÜ, Veteriner Fakültesi, Hayvan Besleme ve Beslenme Hastalıkları Anabilim Dalı