Kediler İçin Zararlı Gıda Maddeleri Nelerdir?

Kedi dostlarımız biz yemek yerken ortak olmayı çok severler. Günlük hayatımızda evlerimizde tükettiğimiz yiyecek ve içeceklerin bazıları kediler için zararlı olabilmekte, hatta dostumuz için hayati sonuçlar doğurabilen zehirlenme ile sonuçlanabilmektedir. Kediler hangi evsel gıda maddelerinin zararlı/zehirli olduğunu bilemeyeceğinden kendileri için ölümcül sonuçlar doğurabilecek bir ürünü bile bizimle birlikte tüketmek isteyebilirler. Peki bizlerin tükettiği yiyecek ve içecekler yiyecekler kedilere ne derece uygun? Kedilerin tüketmemesi gereken evsel gıdalar nelerdir? Gelin birlikte bakalım.

Ailenin birer bireyi olan kedileri sofralardan uzak tutmak bir hayli zor olsa da insanların tükettiği bazı yiyecek ve içecekler kediler için zararlı hatta zehirli olabilmektedir. Sağlıklı yetişkin bir kedi kuru mama ve/veya yaş mamadan oluşan bir beslenme düzeni ile tüm beslenme gereksinimlerini karşılayabilmektedir. Yeterli ve dengeli bir günlük diyete ilave olarak verilen evsel gıdalar gereksinim fazlası enerji ve gıda maddelerinin vücuda girmesine neden olur. En basit hali ile aşırı kilo alımı ile seyreden bu yanlış uygulama, kedilere servis edilen evsel ürünlerin niteliğine bağlı olarak zehirlenme ile bile sonuçlanabilir.

Evlerimizde ortada bıraktığımız ürünler, meraklı kedilerin ilgisini çekmektedir. Kedilerin ev ortamında karşılaşabilecekleri ve onların sağlığını tehdit eden bazı ürünler ve etkileri aşağıda özetlenmiştir.

Soğan, sarımsak ve pırasa gibi Allium genusuna ait bitkilerde bulunan organosülfoksitler kedilerde zehirlenmeye neden olabilmektedir. Söz konusu bitkilere uygulanan kurutma, kızartma ya da haşlama gibi işlemler bu bileşiğin zehirli etkisini ortadan kaldırmamaktadır. Kısacası bir yemeği pişirmek bu bitkilerin zararlı etkilerini ortadan kaldırmaz. Zararlı etkiler, tüketilen miktara bağlı olarak değişmekle birlikte başlangıçta depresyon, karın ağrısı ve kusma gibi belirtiler görülmektedir. İlerleyen süreçte kan tablosu etkilenmekte, uzun süreli tüketimde ise anemi (kansızlık) ve hemoglobinüri (idrar renginin kırmızı/kahverengiye dönmesi) gibi belirtiler ile karşılaşılabilmektedir.

Çikolata, kahve ve çay gibi evlerimizde yoğun olarak tükettiğimiz ürünlerin içinde bulunan metilksantinlerin kediler tarafından tüketilmesi zehirlenme ile sonuçlanabilmektedir. Çikolatadaki teobromin ve kahvedeki kafein zehirlenmeden sorumlu bileşiklerdir. Kedilerde görülen metilksantin zehirlenmelerin çoğu çikolata tüketimi ile ilişkilidir. İlk aşamada polidipsi (aşırı su içme), titreme, kusma ve ishal gibi belirtiler görülmektedir. Eğer yüksek miktarda tüketim gerçekleştiyse solunum ve dolaşım sistemi etkilenmekte ve hayati sonuçlar doğabilmektedir.

Yapay tatlandırıcı (ksilitol) içeren ağız bakım ürünleri ve sakızlar gibi evlerimizde ortada duran maddeler de kediler için zehirlidir. Ksilitol zehirlenmesinde kan şekeri hızla düşmektedir. İlerleyen olgularda pankreas ve karaciğerde de hayati etkiler oluşabilmektedir.

Üzüm, kuru üzüm veya işlenmiş üzüm de kediler için zararlı evsel gıdalar arasındadır. Bu ürünlerin içinde flavaoidler, tanenler ve polifenoller bulunmaktadır. Tüketilmeleri sonucunda başlangıçta halsizlik, karın ağrısı, ishal ve idrar renginde değişme meydana gelmektedir. İlerleyen olgularda böbrek yetmezliği meydana gelebilmektedir.

Alkollü içeceklerin içinde bulunan etanol (etil alkol) de kediler için zehirli bir maddedir. Alkollü içecekler dışında bazı ilaç, boya, vernik veya yakıtlar da etanol içerebilmektedir. Etanol, fermantasyon süreci sonucunda ortaya çıkabildiğinden mayalanmış hamur ve çürümüş meyvelerde de bulunabilmektedir. Etanol içeren ürünün tüketimini takiben zehirlenme görülebilmektedir. İlk belirtiler (depresyon, sendeleme, denge kaybı gibi) merkezi sinir sisteminin etkilenmesi ile ilişkilidir. Bunlar dışında kusma, ishal ile başlayıp hayati sonuçlar oluşturabilen solunum yetmezliği ve komaya varabilen belirtiler görülebilmektedir.

Ek olarak tuzlu ve baharatlı ürünler, acılaşmış yağlar, bozulmuş veya son kullanma tarihi geçmiş yiyecekler, çiğ yumurta gibi ürünler de kediler için zararlı olabilmektedir. En önemli noktalardan biri de doğru mama seçimidir. Kedilerin biyolojik özelliklerine uygun ve kaliteli bir mama tercih edilmelidir. Kedi beslemede köpek maması kullanılması bazı gıda maddelerinin yetersizliğine ve dengesizliğine neden olarak yaşamsal sonuçlar oluşturabilmektedir.

Kedilerin Zararlı Yiyecekler Yemesi Nasıl Engellenebilir?

Kedilerin zararlı ürünleri tüketmesi büyük çoğunlukla sahibinin yaptığı hatalar ile ilişkilidir. Kedi beslenen evlerde yukarıda söz edilen yiyecek ve içecekler kesinlikle ortada bırakılmamalıdır. Evcil dostunuz yemeğinizi onunla paylaşmanızı isteyebilir hatta bunun için size etkileyebilecek davranışlar sergileyebilir. Yeterli ve dengeli olarak hazırlanmış bir mama uygun miktarda tüketildiği takdirde kedinizin tüm besleme gereksinimlerini karşılayabilir. Bu bağlamda mama dışında herhangi bir yiyecek verilmesi önerilmemektedir. Kediniz mama dışındaki ürünleri tüketmeyi bir alışkanlık haline getirdiyse bir uzmana danışmanız gerekmektedir. Bu tip davranışlarda temel etmen çoğunlukla psikolojik olmakla birlikte bazı hallerde gıda madde yetersizliğinin bir sonucu olarak da ortaya çıkabilmektedir.

Kedinizin mama dışındaki ürünleri tüketmemesi için günlük hayatınızda dikkat etmeniz gereken bazı noktalar şunlardır;

- Sofraya oturmadan önce kediler doyurulmalı, masadan bir şey verilmemeli ve masaya çıkmasına müsaade edilmemelidir.

- Sizin yakınınızda mama yemekten hoşlanıyorsa, mama kabı yemek masasına yakın bir noktada bulundurulabilir.

- Yemeğiniz bittikten sonra tüketilemeyen yiyecekler ya da artıklar masada bekletilmemeli, hızla toplanmalıdır.

- “Bir lokmadan/bir kereden bir şey olmaz” hatasına düşülmemelidir. Masum bir davranışın kötü bir alışkanlık, hastalık veya zehirlenme gibi hayatı tehdit edebilecek bir sonuç doğurabileceği unutulmamalıdır.  Evinize gelen misafirler de bu konuda uyarılmalıdır.

- Kediler için zararlı/zehirli olan yiyecek ve içecekler kedilerin ulaşmayacakları bir yerde saklanmalıdır.

Doç. Dr. Eren KUTER

MAKÜ, Veteriner Fakültesi, Hayvan Besleme ve Beslenme Hastalıkları Anabilim Dalı